Μετάβαση στο περιεχόμενο
«Γένεσις εἷς οὐσίαν» Το ‘γίγνεσθαι’ μέσα στο ‘εἶναι’. ο άνθρωπος κινείται από το μη ‘είναι’ προς το ‘εἶναι’, από την άγνοια προς τη γνώση, από την αμορφία προς τη μορφή, από τα πολλά προς το ένα.
«Τοῦ δέ λόγου τούδ’ἐόντος ἀεί ἀξύνετοι γίνονται ἄνθρωποι καί ἐπιλανθάνονται » πρόσθεν ἤ ἀκοῦσαι καί ἀκούσαντες τό πρῶτον γινομένων γάρ πάντων κατά τόν λόγον τόνδε ἀπείροισιν ἐοίκασι, πειρώμενοι καί ἐπέων καί ἔργων τοιουτέων ὀκείων ἐγώ διηγεῦμαι κατά φύσιν διαιρέων ἕκαστον καί φράζων ὄκως ἔχει. Τούς δέ ἄλλους ἀνθρώπους λανθάνει ὀκόσα ἐγερθέντες ποιούσιν ὄκωσπερ ὀκόσα εὔδοντες Ενώ δηλαδή ο λόγος αυτός υπάρχει πάντοτε, οι άνθρωποι είναι ανίκανοι να τον εννοήσουν και πριν τον ακουσουν και αφού τον πρωτακουσουν. Διοτι αν και γίνονται όλα σύμφωνα με αυτόν τον ’λόγον’, οι άνθρωποι μοιάζουν με ανίδεους και καταπιάνονται και με λόγια και με έργα όπως αυτά που θα εκθέσω και θα διαιρέσω το καθένα κατά τη φύση του και θα εξηγήσω πως έχει. Στους άλλους όμως ανθρώπους δεν είναι συνειδητά όσα ενεργούν εν εγρηγορσει, όπως ακριβώς λησμονούν και όσα στον ύπνο τους συμβαίνουν.Ο Ηρακλειτος δέχεται την εσωτερική τάξη του κόσμου και την ονομάζει ’λόγον’.
«Μή μᾶλλον τό ὄν ἤ τό μή ὄν» Ο κενός χώρος υπάρχει [εστί] . Δεν υπάρχει περισσότερο το ‘όν’ από το μη ‘όν’. Δηλαδή τα άτομα δεν υπάρχουν περισσότερο από ότι υπάρχει ο κενός χώρος. Ο ίδιος κενός χώρος ονομάζεται από το Πλάτωνα ‘χώρο’.
«Λέγει πού Ἠράκλειτος ὅτι πάντα χωρεῖ καί οὐδέν μένει, καί ποταμοῦ ροή ἀπεικάζων τά ὄντα λέγει ὡς δίς εἷς τόν αὐτόν ποταμόν οὐκ ἄν ἐμβαίης» Με το ‘εἶναι’ και το ‘μη εἶναι’, κατανοούμε το ‘γίγνεσθαι’. Εκείνο δηλαδή που είναι σταθερό και αμετάβλητο είναι η κίνηση, η οποία δημιουργεί τη μεταβολή από το ‘εἶναι’ στο ‘μη εἶναι’ και αντίστροφα.
«Οὐδέν γάρ τῶν ἄλλων χωριστόν ἐστι παρά τήν οὐσίαν, πάντα γάρ καθ’ὑποκειμένου τῆς οὐσίας λέγεται» Το ‘εἶναι’ των επουσιωδών κατηγοριών [ορισμών] εξάγεται από το ‘εἶναι’ της πρώτης ουσίας. Η σύνθεση της ουσίας είναι ένα ‘γίγνεσθαι’. Το σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές αναφέρεται κυρίως σε αυτό το ‘γίγνεσθαι’.
«Συμβεβηκός δέ ἔστιν, ὅ γίνεται καί ἀπογίνεται χωρίς τῆς τοῦ ὑποκειμένου φθορᾶς» Τα συμβεβηκότα είναι καταστάσεις ή ‘ορισμοί’ της πρώτης ουσίας. Η ουσία είναι χωριστή, δηλαδή το ‘εἶναι’ της υπάρχει και δίχως τους άλλους ‘ορισμούς’, ενώ οι ‘ορισμοί’ αναφέρονται οπωσδήποτε σε αυτήν, είναι αχώριστοι από αυτήν.
«Οὗ γίγνεται ,οὔτε ἡ ὕλη οὔτε τό εἶδος λέγω δέ τά ἔσχατα» Ούτε η ύλη ούτε η μορφή εάν τα εννοήσουμε χωριστά από την ουσία τους μπορούν να απεικονισθούν. Μόνο η ουσία απεικονίζεται στην αντίστοιχη της μορφή.
«Ἀληθείης εὐκυκλέος ἀτρεμές ἦτορ [=Της ολοστρογγυλης αληθειας η ατρόμητη καρδιά]» Είναι μεγάλη η πεποίθηση που προξενεί η συνειδητοποίηση της αλήθειας όταν αποκτά λογική σχέση με τον κόσμο που την περιβάλλει
«Ἐντελέχεια» «Ἐν», «Τέλος», «Ἔχω» Η ‘εντελέχεια’ ως αυτό που εμπεριέχει το σκοπό. Η φύση περιέχει το σκοπό των όσων συμβαίνουν σε αυτήν.
«Ὅθεν ἤ ἔστιν ἤ γίγνεται ἤ γιγνώσκεται» Η αρχή του ‘εἶναι’ είναι αφ’ εαυτης ότι και η αρχή του ‘γίγνεσθαι’. Ξεκινάει από την αμορφία η οποία καταλήγει στη μορφή.
«Πάσα διάνοια ἤ πρακτική ἤ ποιητική ἤ θεωρητική» Σκοπός του θεωρητικού νου είναι η αλήθεια, του πρακτικού το έργο και του ποιητικού η τέχνη. Το σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές έχει και αυτό βασιστεί στον θεωρητικό, πρακτικό και ποιητικό νου
«Ἐτεή ὄν» Και ο Δημόκριτος με το ‘ετεή όν’ δέχεται την έννοια του πράγματος αυτού καθ’ εαυτό
«Οὗ ἕνεκα» Όλες οι ιδέες υποτάσσονται λογικώς στην ανώτατη ιδέα του ‘ού ένεκα’. H πηγή του σύγχρονου συνεχούς – ασυνεχούς είναι αυτή η ανώτατη ιδέα.
« Ὄντως ὄν» H έννοια του πράγματος αυτού καθαυτό το ‘όντως όν’ είναι το σημείο σκέψης από το οποίο αρχίζει το σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές.
«Τᾶς δ’αὖ, ἰδέας νοεῖσθαι μέν, ὀράσθαι δ’οὗ» Οι ιδέες είναι αμετάβλητες, άφθαρτες, μη αισθητές, αλλά νοητές, είναι ‘νοούμενα’. Το σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές ήταν πρώτα ιδέα και μετά έγινε ‘νοούμενο’.
« To ἐπὶ πάσι τούτοις ταυτόν» Το ‘εἶναι’ των πραγμάτων είναι ενότητα, η οποία διασυνδέει τα πάντα. Το σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές αναφέρεται σε αυτή την ενότητα η οποία διασυνδέει τα πάντα.
« Τὰ ἀεὶ ὠσαύτως κατὰ τὰ αὐτὰ ἔχοντα» Η αιωνιότητα της ουσίας των πραγμάτων είναι μια πραγματικότητα, η οποία εκφράζει τη νομοτέλεια του ‘εἶναι’. O νόμος του σύγχρονου συνεχούς – ασυνεχούς αναφέρεται σε αυτή τη νομοτέλεια
« Τ ό δ ε τ ί » H ύλη είναι ουσία με την έννοια του ‘δυνάμει’, η μορφή είναι ουσία με την έννοια του ‘ενεργεία’. Με τις διαδικασίες του ‘δυνάμει’ και του ‘ενεργεία’ δημιουργείται το ‘εἶναι’ της μορφής.
« Φιλοκαλοῦμεν μετ’ εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας » Ο Θουκυδίδης αφηγείται ότι ο Περικλής έλεγε για τη πνευματική ζωή των Αθηναίων ότι αγαπούν τη γνώση χωρίς μαλθακότητα. Tο σύγχρονο συνεχές – ασυνεχές επίσης απαίτησε γνώση χωρίς μαλθακότητα.
«Ταυτὸν γὰρ ἐστὶν νοεὶν τὲ καὶ εἶναι» Πέρα από αυτόν τον κόσμο των αισθήσεων, πέρα από αυτό το ‘φαινεσθαι’ υπάρχει το ‘εἶναι’, και ότι τούτο είναι τόσο προσιτό στη νόηση ώστε είναι ένα με αυτήν
«Δι’ αἰσθήσεως οὐκ ἔστιν ἐπίστασθαι» Μπορεί η γνώση να αρχίζει με την αίσθηση αλλά η αίσθηση δεν αρκεί για τη γνώση
«Οὐδὲ νοεῖ ὁ νοῦς τὰ ἐκτὸς μὴ μετ’ αἰσθήσεως ὄντα» O νους του ανθρώπου για να εννοήσει χρειάζεται τις αισθήσεις του. H γνώση είναι προϊόν των αισθήσεων και της επίδρασης του περιβάλλοντος
«Οὐ γὰρ δὴ ἢ γ’ αἴσθησις αὐτὴ ἑαυτῆς ἔστιν, ἀλλ’ ἔστι τί καὶ ἕτερον παρὰ τὴν αἴσθησιν, ὁ ἀνάγκη πρότερον εἶναι τῆς αἰσθήσεως» Υπάρχει σαφώς διάκριση του αντικειμένου της αίσθησης από την ίδια την αίσθηση, η οποία προηγείται.
«Πάντων ἡ οὐσία πρώτον καὶ λόγω καὶ γνώσει καὶ χρόνω» Tα συμβαίνοντα είναι επουσιώδη στοιχεία στο χωρόχρονο, επιφανειακά τεκταινομενα. H ουσία μπορεί να μετατραπεί σε μια απεικόνιση με τις βασικές παραστάσεις των αισθήσεων μας
«Τὸ ψεῦδος καὶ τὸ ἀληθὲς οὐκ ἓν τοὶς πράγμασιν, ἀλλ’ ἐν τῇ διανοίᾳ» Eαν η αίσθηση στηρίζεται στη γνώση σχηματίζει μια παράσταση, η οποία αποτελεί τη γνώση της αίσθησης
«Τὰ φαντάσματα ὥσπερ αἰσθήματά ἐστι, πλὴν ἄνευ ὕλης» Oι μορφές είναι ένα ψυχοφυσικό γεγονός και έχουν την έδρα τους στη κοινή αίσθηση και όχι στην ύλη
«Δοκεῖ ἐπιστήμη καὶ τέχνη ὅμοιον εἶναι ἡ ἐμπειρία» H γνώση στην επιστήμη και στη τέχνη ήδη αρχίζει με την εμπειρία των αισθήσεων
«Τὸ αἰσθητικὸν δυνάμει ἐστίν,οἶον τὸ αἰσθητὸν ἤδη ἐντελεχεία πάσχει μὲν οὒν οὒχ ὅμοιον ὂν πεπονθὸς δ’ ὁμοίωται καὶ ἐστὶν οἶον ἐκεῖνο» Το ‘αισθανεσθαι’ είναι μια ψυχοφυσική διαδικασία η οποία χαρακτηρίζεται κυρίως ως διαδικασία απεικόνισης. Με το ‘αισθάνεσθαι’ το υποκείμενο θέλει να απεικονίσει το αντικείμενο
Αν και o όρος ‘θεωρία’ της αρχαίας ελληνικής κουλτούρας είναι διαδικασία νοητική, διατηρείται συγχρόνως και από τα οπτικά στοιχεία [‘αἰσθανεσθαι’] και από τις έννοιες [‘εἶναι’].
Mε το ‘εἶναι’ έχουμε από τη μια πλευρά τα ‘όντως όντα’ [τις ιδέες] και με το ‘αἰσθανεσθαι’ από την άλλη πλευρά τον κόσμο των αισθήσεων
Ο κόσμος των νοημάτων [των ιδεών] είναι υπαρκτός κόσμος και μπορεί να μορφοποιηθεί
H σχέση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας και του ‘σύγχρονου συνεχούς – ασυνεχούς’ έχουν κοινά σημεία, όσον αφορά το ‘εἶναι’ και το ‘αἰσθανεσθαι’.
O κόσμος των αισθήσεων είναι ένα ‘φαίνεσθαι’ που συνεχώς μεταβάλλεται, ενώ ο κόσμος των νοημάτων [των ιδεών] είναι προσιτός μόνο στη νόηση
Η ‘θεωρία’ προϋποθέτει δυο σταθερά σημεία, το ένα είναι ο νους και το άλλο το αντικείμενο
H ‘θεωρία’ είναι όραση, θέα, όχι των ματιών αλλά του πνεύματος, του νου.
Η εποπτικότητα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος εκφράζεται με τον όρο ‘θεωρία’
